Zazwyczaj część nieruchomości przeznaczonych pod drogę na podstawie decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej jest własnością prywatną. Zgodnie ze specustawą drogową organ prowadzi wtedy dwa oddzielne postępowania. Pierwsze to postępowanie o wydanie decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej tzw. decyzji ZRiD. Drugie z nich, o odszkodowanie, wszczyna się dopiero po wydaniu decyzji ZRID. W poprzednim artykule Specustawa drogowa wskazywałam, że decyzja ZRiD wywołuje skutek wywłaszczeniowy i prowadzi do przymusowego pozbawienia strony prawa własności. Oznacza to w praktyce, że jakiekolwiek braki czy opóźnienia w ustaleniu i wypłacie odszkodowania nie stanowią przeszkody do pozbawienia strony własności nieruchomości, a następnie jej przymusowego odebrania w ramach postępowania egzekucyjnego w administracji. Za odebranie nieruchomości przysługuje oczywiście słuszne odszkodowanie. Kiedy zostanie ono wypłacone i w jakiej wysokości? Czy można się nie zgodzić z zaproponowaną przez urząd kwotą odszkodowania? Na wszystkie te pytania odpowiadam poniżej.
Kto i w jakim terminie wydaje decyzję o odszkodowaniu za grunt przejęty pod drogę?
Organem właściwym do wydania decyzji o ustaleniu wysokości odszkodowania jest ten sam organ, który wydał decyzję ZRiD (oczywiście nie musi to być ten sam wydział w urzędzie). Postępowanie takie wszczynane jest z urzędu, choć w mojej ocenie nie ma przeszkód by wniosek został złożony przez osobę zainteresowaną otrzymaniem odszkodowania.
Jeżeli organ nadał decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej rygor natychmiastowej wykonalności, decyzja o ustaleniu odszkodowania powinna zostać wydana w terminie 60 dni od daty nadania rygoru.
Jeśli decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej nie nadano rygoru natychmiastowej wykonalności to decyzję o ustaleniu odszkodowania wydaje się w terminie 30 dni od dnia, w którym decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej stała się ostateczna. Decyzja staje się ostateczna jeżeli w terminie 14 dni nikt nie złożył odwołania. W przypadku organu II instancji decyzja staje się ostateczna z dniem wydania przez organ II instancji rozstrzygnięcia.
W praktyce jednak zdarza się, że organy informują o niemożliwości załatwienia sprawy w terminie i wyznaczają nowe dodatkowe terminy do wydania decyzji. Postępowania odszkodowawcze przedłużają się ze względu na konieczność zlecenia i sporządzania operatów szacunkowych.
Komu przysługuje odszkodowanie za nieruchomość przejętą pod drogę?
Odszkodowanie z tytułu wywłaszczenia nieruchomości przejętych na drogi publiczne przysługuje dotychczasowym właścicielom nieruchomości, użytkownikom wieczystym nieruchomości oraz osobom, którym przysługuje do nieruchomości ograniczone prawo rzeczowe czyli na przykład służebność, użytkowanie. Prawo to jest dziedziczne.
Wysokość odszkodowania – specustawa drogowa
Należy pamiętać, że szkoda wynikła z wywłaszczenia części nieruchomości, przejawiająca się zmniejszeniem wartości niewywłaszczonej części nieruchomości, nie jest objęta odszkodowaniem. Oznacza to, że nie otrzymasz odszkodowania za to, że zmniejszy się wartość pozostałej części Twojej działki (tej niewywłaszczonej). Podstawą do ustalenia wysokości odszkodowania i jego wypłaty są obok przepisów specustawy przepisy ustawy o gospodarce nieruchomościami.
Wysokość odszkodowania ustala się według stanu nieruchomości w dniu wydania decyzji ZRiD oraz według jej wartości z dnia, w którym następuje ustalenie wysokości odszkodowania. Podstawę ustalenia wysokości odszkodowania stanowi wartość rynkowa nieruchomości. Przy określaniu wartości rynkowej nieruchomości uwzględnia się jej rodzaj, położenie, sposób użytkowania, przeznaczenie, stan nieruchomości oraz aktualnie kształtujące się ceny w obrocie nieruchomościami. Wartość nieruchomości dla celów odszkodowania określa się według aktualnego sposobu jej użytkowania, jeżeli przeznaczenie nieruchomości, zgodne z celem wywłaszczenia, nie powoduje zwiększenia jej wartości. Jeżeli natomiast przeznaczenie nieruchomości, zgodne
z celem wywłaszczenia, powoduje zwiększenie jej wartości, wartość nieruchomości dla celów odszkodowania określa się według alternatywnego sposobu użytkowania wynikającego z tego przeznaczenia.
Ustalenie wysokości odszkodowania następuje po uzyskaniu opinii rzeczoznawcy majątkowego, który dokonuje wyboru właściwego podejścia oraz metody i techniki szacowania nieruchomości. W opinii określa się wartość nieruchomości, uwzględniając cel wyceny, rodzaj i położenie nieruchomości, przeznaczenie w planie miejscowym, stan nieruchomości oraz dostępne dane o cenach, dochodach i cechach nieruchomości podobnych (art. 154 ust. 1 u.g.n.). (wyrok WSA w Krakowie z 13.06.2017 r., II SA/Kr 359/17, LEX nr 2328673).
Gdy odszkodowanie dotyczy nieruchomości zabudowanej budynkiem mieszkalnym to wysokość odszkodowania powiększa się o 10 000 zł w odniesieniu do tej nieruchomości.
Jeśli właściciel wyda nieruchomość niezwłocznie to wysokość odszkodowania powiększa się o kwotę równą 5% wartości nieruchomości. Co oznacza niezwłocznie? Nie później niż w terminie 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o wydaniu decyzji, doręczenia postanowienia o nadaniu decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej rygoru natychmiastowej wykonalności albo dnia, w którym decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej stała się ostateczna
A co w sytuacji gdy nie zgadzamy się z kwotą odszkodowania ustaloną w decyzji?
Wtedy należy wnieść odwołanie. Termin na wniesienie odwołania wynosi 14 dni od dnia otrzymania decyzji. Najlepiej by w odwołaniu, a w zasadzie znalazły się zarzuty wobec wyceny nieruchomości ewentualnie zarzuty wskazujące na naruszenie przez organ przepisów np. przepisów postępowania administracyjnego lub ustawy o gospodarce nieruchomościami.
Zaliczka tytułem odszkodowania
W przypadku gdy organ nadał decyzji ZRiD rygor natychmiastowej wykonalności, a strona od decyzji ustalającej wysokość odszkodowania wydanej przez organ I instancji wniesie odwołanie, istnieje możliwość otrzymania zaliczki w wysokości 70% odszkodowania ustalonego przez organ pierwszej instancji w decyzji ustalającej wysokość odszkodowania. Ustawodawca wprowadził tę możliwość ze względu na to, że zazwyczaj wcześniej konieczne było opuszczenie nieruchomości. Wniosek o zaliczkę można wnieść po uzyskaniu decyzji organu I instancji a wypłata zaliczki następuje jednorazowo w terminie 30 dni od dnia złożenia wniosku.
Osoba, której wypłacono zaliczkę, lub jej spadkobiercy są obowiązani do zwrotu zaliczki po jej waloryzacji na dzień zwrotu, jeżeli decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej została zmieniona, uchylona w całości lub w części dotyczącej tej osoby, lub stwierdzono jej nieważność.
Jeśli potrzebujesz wsparcia prawnego w takiej sprawie zapraszam do umówienia się na konsultację!
