Przy zajmowaniu pasa drogowego zasadą jest, że po pierwsze zezwolenie należy uzyskać przed zajęciem pasa drogowego a po drugie można zająć teren zgodnie z powierzchnią określoną w decyzji oraz w terminie w tej decyzji określonym. Zarówno zajmowanie pasa drogowego bez uzyskania zezwolenia jak też przekroczenie powierzchni lub terminu zajęcia określonego w decyzji skutkuje wymierzeniem przez zarządcę drogi kary pieniężnej.
Jak obronić się przed karą za zajęcie pasa drogowego? Czy można pomniejszyć tę karę? Czy organ może odstąpić od wymierzenia kary za zajęcie pasa drogowego bez zezwolenia, z przekroczeniem terminu lub powierzchni określonej w zezwoleniu?
O tym, co wymaga uzyskania zezwolenia na zajęcie pasa drogowego pisałam w artykule Zezwolenie na zajecie pasa drogowego
Jeśli jeszcze nie zapoznałeś/aś się z jego treścią to zapraszam.
Procedura wymierzenia kary za zajęcie pasa drogowego bez zezwolenia
Postępowanie o naliczenia kary pieniężnej za zajęcie pasa drogowego bez zezwolenia, z przekroczeniem terminu lub powierzchni określonej w zezwoleniu prowadzone jest zgodnie z przepisami kodeksu postępowania administracyjnego. Zarządca drogi po stwierdzeniu, że pas drogowy został zajęty wszczyna postępowanie administracyjne i zawiadomienie o wszczęciu postępowania przesyła do osoby, która zdaniem organu zajmuje ten pas drogowy.
W zawiadomieniu o wszczęciu postępowania organ wskazuje osobę, która jego zdaniem zajęła pas drogowy, określa miejsce i powierzchnię zajęcia.
Prawo do wglądu w akta sprawy
Co zrobić gdy otrzymasz zawiadomienie o wszczęciu postępowania o naliczenie kary pieniężnej za zajmowanie pasa drogowego bez zezwolenia? Przede wszystkim nie należy chować zawiadomienia głęboko do szuflady licząc na to, że organ zapomni. Z dużym prawdopodobieństwem nie zapomni i będzie prowadzić postępowanie bez Twojego udziału.
Co więc zrobić? Należy umówić się na przejrzenie akt zwane fachowo wglądem w akta sprawy. Nie powinno być problemu z umówieniem się na przejrzenie akt telefonicznie, ale możesz także złożyć taki wniosek pisemnie. Zasadą jest, że jeżeli podmiot składa wniosek o wgląd do akt, organ może udzielić dostępu do akt (czynność materialno-techniczna) lub – jeżeli odmawia takiego dostępu – wydać postanowienie, na które służy zażalenie.
Masz prawo sporządzania z dokumentów znajdujących się w aktach notatek, kopii lub odpisów. „Odmowa uwzględnienia wniosku strony o sporządzenie kserokopii z akt mogłaby nastąpić jedynie, gdyby organ wykazał konkretne utrudnienia wynikające z braku potrzebnego sprzętu lub dużej liczby dokumentów przewidzianych do kopiowania. Tylko więc w sytuacjach wymagających większego organizacyjnego zaangażowania ze strony pracowników organu dopuszczalne byłoby wyznaczenie stronie określonych warunków realizacji wniosku w przedmiocie sporządzenia kserokopii dokumentów. Odmowa wydania kopii z akt sprawy może być też usprawiedliwiona w sytuacji, gdy strona w sposób oczywisty i świadomy nadużywa prawa wynikającego z art. 73 § 1 k.p.a. Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego, przepis art. 262 § 1 pkt 2 k.p.a. stanowi podstawę do obciążenia strony kosztami sporządzenia kopii dokumentacji, gdyż mieszczą się one w kosztach postępowania administracyjnego poniesionych na jej żądanie.” (Wyrok NSA z 30.04.2020 r., I OSK 4323/18, LEX nr 3393997.) Tak więc organ odmawiając wykonania kserokopii akt musi uzasadnić swoją decyzję, natomiast może obciążyć Cię kosztami wykonania kserokopii. Oczywiście nie ma przeciwwskazań aby zrobić zdjęcia dokumentów znajdujących się w aktach np. telefonem.
Co powinno znajdować się w aktach sprawy?
W aktach powinny znaleźć się dokumenty potwierdzające, że teren pasa drogowego został zajęty, kto zajął pas drogowy, jaka była powierzchnia i okres tego zajęcia. „Przy ustalaniu odpowiedzialności za delikt administracyjny istotne jest zarówno to czy w rzeczywistości społecznej powstał stan faktyczny objęty zakresem zastosowania przepisów ustanawiających delikt, jaki i prawidłowe ustalenie (udokumentowanie, wyjaśnienie i wskazanie) podmiotu, który dokonał zajęcia pasa drogowego bez zezwolenia, tj. sprawcy, na którego powinna być nałożona administracyjna kara pieniężna.” Wyrok WSA w Poznaniu z 10.03.2022 r., III SA/Po 905/21, LEX nr 3360793. Odpowiedzialność za zajęcie pasa drogowego obciąża podmiot, który faktycznie zajął pas drogowy bez zezwolenia, a do wymierzenia kary pieniężnej istotne jest ustalenie przez organ, kto dokonał faktycznego zajęcia pasa drogowego na cele niezwiązane z ruchem drogowym, bez uzyskania zezwolenia.
Pamiętaj, że organ musi także wykazać, że teren stanowi w ogóle pas drogowy – czyli jest drogą zaliczoną na podstawie uchwały do jednej z kategorii dróg publicznych (gminnej, powiatowej, wojewódzkiej) lub drodze rozporządzenia zaliczoną do kategorii dróg krajowych. W aktach powinna także znajdować się dokumentacja fotograficzna wraz z dokumentacją geodezyjno-kartograficzną potwierdzająca w sposób nie budzący żadnych wątpliwości okoliczności zajęcia pasa drogowego a także protokół z kontroli pasa drogowego podpisany przez uprawnione osoby, w którym określone zostaną wymiary zajęcia.
Jak wskazuje się w orzecznictwie „okoliczność zajęcia pasa drogowego powinna być wykazana dokumentem o prawnym charakterze. Dowód na okoliczność zamieszczenia reklamy w pasie drogowym nie będzie bowiem pełny, jeżeli w materiałach dowodowych sprawy nie zostanie przedstawiony urzędowy dokument geodezyjny określający, z jednej strony, linie graniczne pasa drogowego, o którym mowa w art. 4 pkt 1 u.d.p., z drugiej zaś – kolizję umieszczonej w pasie drogowym reklamy z tymi liniami, pozwalającą stwierdzić przypadek zajęcia tego pasa drogowego. W celu wykazania granic pasa drogowego niezbędnym jest więc przedłożenie planu (mapy geodezyjnej) gruntu z wyraźnie zaznaczonymi liniami granicznymi tego gruntu określający przebieg pasa drogowego oraz usytuowanie reklamy (por. wyrok NSA z dnia 9 stycznia 2020 r., sygn. akt II GSK 1414/19).”
Przeprowadzenie dowodu z oględzin pasa drogowego
Zasadą jest, że organ pisemnie zawiadamia też stronę o wyznaczeniu terminu oględzin zajętego pasa drogowego. Strona, w ramach przysługującego jej prawa do czynnego udziału w każdym stadium postępowania, powinna zostać poinformowana o miejscu i terminie przeprowadzenia dowodu z oględzin co najmniej na 7 dni przed terminem tych oględzin.
Tak ważna kwestia jak powierzchnia zajęcia pasa drogowego bez zezwolenia powinna być wykazana w sposób bardzo dokładny i jednoznacznie udokumentowana oraz co najważniejsze, ustalona w trakcie oględzin z udziałem strony postępowania. Możliwe jest przeprowadzanie kontroli pasa drogowego przed wszczęciem postępowania w sprawie zajęcia pasa drogowego bez zezwolenia. Na tym bowiem etapie organy ustalają m.in. na podstawie posiadanej dokumentacji geodezyjnej i ewidencyjnej czy doszło do zajęcia pasa drogowego, czy było wystąpienie o zezwolenie na zajęcie pasa drogowego i kto ewentualnie jest odpowiedzialnym za zajęcie. Po ustaleniu jednak tych kwestii przepisy nie zwalniają organów od przeprowadzenia postępowania z udziałem strony tego postępowania, w szczególności w zakresie istotnych w sprawie okoliczności takich jak okres zajęcia i jego powierzchnia.
Warto uczestniczyć w tych oględzinach i zgłaszać ewentualne zastrzeżenia.
Co mogę zrobić gdy organ popełni błąd?
Jeżeli organ błędnie ustali stan faktyczny lub gdy z dokumentów zgromadzonych w aktach nie wynika kto zajął pas drogowy, nie dokonano pomiarów powierzchni pasa drogowego, brakuje mapy, z której jednoznacznie wynika, gdzie są granice pasa drogowego lub dostrzeżesz inne nieprawidłowości koniecznie zgłoś pisemnie swoje zastrzeżenia.
Organ przez wydaniem decyzji naliczającej karę pieniężną ma obowiązek zawiadomić Cię o zgromadzeniu w sprawie całego materiału dowodowego i wyznaczyć termin na wypowiedzenie się co do zebranych dowodów i materiałów. Pamiętaj, żeby dotrzymać terminu wyznaczonego przez organ – zazwyczaj jest to 7 dni. Do pisma możesz dołączyć dowody na poparcie Twoich twierdzeń.
Odwołanie od decyzji naliczającej karę za zajęcie pasa drogowego bez zezwolenia
Po zakończeniu postępowania administracyjnego organ wydaje decyzję, którą jest zobowiązany doręczyć stronom postępowania. Pamiętaj, że od decyzji w terminie 14 dni od dnia jej odbioru, możesz wnieść odwołanie. Odwołanie wnosi się za pośrednictwem organu, który wydał decyzję. Co prawda odwołanie nie jest sformalizowanym pismem procesowym, więc możesz dowolnie sformułować swoje zarzuty, jednak z mojej praktyki wynika, że organowi drugiej instancji łatwiej badać odwołania, w których precyzyjnie wskazano naruszenia przepisów postępowania lub prawa materialnego i określono na czym one polegały.
Zasadą jest, że w postępowaniu dotyczącym nałożenia kary pieniężnej za zajęcie pasa drogowego bez zezwolenia to organ ma udowodnić, jakie są granice pasa drogowego oraz jaka powierzchnia, w jakim okresie i przez kogo została zajęta bez zezwolenia. Strona może, ale nie musi podejmować obronę. Jeżeli jednak strona nie przedstawi żadnego przeciwdowodu, ustalenia organu dotyczące istnienia przesłanek nałożenia kary mogą zostać uznane przez organ drugiej instancji albo sąd za poprawne. Wobec tego dobrze jest po pierwsze uczestniczyć w postępowaniu prowadzonym przez organ a po drugie, jeśli nie zgadzasz się z wydaną decyzją naliczającą karę pieniężną, złożyć odwołanie, w którym wskażesz błędy popełnione przez organ. Warto też zwrócić uwagę na inne kwestie – czy nie nastąpiło przedawnienie i czy organ rozważył czy istnieją przesłanki do odstąpienia od wymierzenia kary o czym pisałam w artykule Kiedy organ powinien odstąpić od nałożenia kary
Jeżeli potrzebujesz wsparcia prawnego w sporządzeniu odwołania – zapraszam!
