Korzystając na co dzień z dróg czy to idąc chodnikiem, jadąc rowerem czy też prowadząc samochód nie zastanawiamy się w zasadzie do kogo droga należy, kto jest jej zarządcą czy jaki jest jej status. Odpowiedzi na te pytania szukamy dopiero gdy na drodze doszło do kolizji bądź wypadku – wtedy, jeśli zdarzenia te wynikają naszym zdaniem z nienależytego dbania o stan drogi, szukamy podmiotu odpowiedzialnego – właściciela czy zarządcy. Może zdarzyć się też, że chcemy na chodniku, bądź trawniku postawić pawilon, umieścić reklamę czy sprzedawać kawę i pączki z food tracka. Najczęściej udajemy się wtedy do odpowiedniego urzędu gminy czy dzielnicy żeby uzyskać interesujące nas informacje.
Co to jest zatem droga publiczna?
Drogą publiczną jest droga zaliczona na podstawie ustawy o drogach publicznych do jednej z kategorii dróg. Zatem, aby drogę można było traktować jako publiczną odpowiedni organ musi podjąć decyzję o zaliczeniu drogi do danej kategorii. W Warszawie organem takim jest Rada m.st. Warszawy, która podejmuje uchwały w zakresie nadawania drogom kategorii dróg gminnych. Z kolei do dróg krajowych w drodze rozporządzenia zalicza drogi minister właściwy do spraw transportu w porozumieniu z ministrami właściwymi do spraw administracji publicznej, spraw wewnętrznych oraz Ministrem Obrony Narodowej, po zasięgnięciu opinii właściwych sejmików województw, a w miastach na prawach powiatu – opinii rad miast. Jak wskazał Wojewódzki Sąd Administracyjny z siedzibą w Kielcach przed podjęciem uchwały o zaliczeniu drogi do kategorii drogi gminnej działki, przez które droga gminna ma przebiegać muszą stanowić własność gminy. Wystarczającym tytułem prawnym w tym zakresie jest także użytkowanie wieczyste ustanowione na rzecz gminy na gruntach Skarbu Państwa.
Z drogi publicznej może korzystać każdy, zgodnie z jej przeznaczeniem, z ograniczeniami i wyjątkami określonymi w ustawie lub innych przepisach.
Drogi publiczne dzielą się na:
1. drogi krajowe (np. autostrady, drogi międzynarodowe), stanowią własność Skarbu Państwa
2. drogi wojewódzkie (stanowiące połączenia między miastami lub mające znaczenie dla województwa), stanowią własność samorządu województwa
3. drogi powiatowe (stanowiące połączenia miast będących siedzibami powiatów z siedzibami gmin i siedzib gmin między sobą), stanowią własność samorządu powiatu
4. drogi gminne (drogi o znaczeniu lokalnym niezaliczone do innych kategorii, stanowiące uzupełniającą sieć dróg służących miejscowym potrzebom), stanowią własność samorządu gminy.
Oddzielną kategorię dróg stanowią wewnętrzne, nie są one drogami publicznymi, mogą stanowić własność np. osób fizycznych, różnych podmiotów prywatnych np. spółdzielni mieszkaniowych, spółek, ale mogą stanowić też własność gminy. W szczególności do dróg wewnętrznych ustawodawca zaliczył drogi w osiedlach mieszkaniowych, dojazdowe do gruntów rolnych i leśnych, dojazdowe do obiektów użytkowanych przez przedsiębiorców, place przed dworcami kolejowymi, autobusowymi i portami oraz pętle autobusowe. Przepisy ustawy nie przewidują żadnej procedury ustanawiania dróg wewnętrznych.
