Niedawno weszły w życie nowe przepisy umożliwiające właścicielom działek, na których zlokalizowana jest droga lokalna ogólnodostępna, przekazanie ich za odszkodowaniem na rzecz gminy. Jesteś właścicielem takiej drogi wykorzystywanej przez wielu innych mieszkańców gminy? Z tego artykułu dowiesz się jakie są możliwości by nieruchomość taka została przejęta przez gminę.
W artykule opisane są szczegółowe rozwiązania ustawy z dnia 13 lipca 2023 r. o szczególnych rozwiązaniach dotyczących regulacji stanu prawnego niektórych dróg ogólnodostępnych /dalej jako specustawa/, która weszła w życie 13 września 2023 r. Ustawa określa zasady przejmowania na własność przez gminę nieruchomości użytkowanych jako drogi ogólnodostępne i zasady ustalania odszkodowania.
Jakie nieruchomości mogą być przejęte przez gminę?
Ustawa dotyczy nieruchomości, które:
- co najmniej od 20 lat są w posiadaniu gminy
- są użytkowane jako drogi ogólnodostępne o znaczeniu lokalnym, po których odbywa się ruch pojazdów i pieszych
- są wykorzystywane przez nieokreśloną liczbę użytkowników
- drogi te stanowią uzupełnienie sieci dróg służących miejscowym potrzebom i są funkcjonalnie zbliżone do dróg publicznych i połączone z nimi
- nie są zaliczone do kategorii dróg publicznych (Co to jest droga publiczna)
- są nieruchomościami niezabudowanymi, utwardzonymi
Warunek władania nieruchomością
W ustawie nie wyjaśniono pojęcia władanie, ale uważam, że warunek ten będzie spełniony gdy gmina wykonywała prace związane m.in. z utrzymaniem drogi -wykaszanie trawy, zbieranie śmieci, jej konserwacją -naprawianie nawierzchni i poboczy, modernizacją -asfaltowanie czy żwirowanie , odśnieżaniem.
Dokumentami potwierdzającymi władanie przez gminę nieruchomościami od co najmniej 20 lat do dnia wejścia w życie ustawy są w szczególności:
1) umowy dotyczące robót budowlanych lub utrzymania drogi ogólnodostępnej;
2) rachunki, faktury za wykonanie robót budowlanych, protokoły odbioru robót budowlanych dotyczących drogi ogólnodostępnej;
3) umowy ubezpieczenia drogi ogólnodostępnej;
4) metryki, plany liniowe, rejestry wykonanych robót, protokoły przeglądu drogi ogólnodostępnej;
5) dowody z zeznań właścicieli nieruchomości zajętych pod drogę ogólnodostępną, właścicieli nieruchomości sąsiednich, pracowników właściwych urzędów oraz innych świadków;
6) dokumenty potwierdzające przeznaczenie środków z budżetu gminy na inwestycje drogowe;
7) dokumentacja z prac geodezyjnych wykonanych w celu uregulowania stanu prawnego istniejącej drogi ogólnodostępnej;
8) dokumentacja projektowa przebudowy drogi ogólnodostępnej sporządzona przed wejściem w życie ustawy;
9) wypis z ewidencji gruntów i budynków.
Pozostałe warunki przejęcia drogi przez gminę
Warunkiem nabycia nieruchomości jest by były one użytkowane jako drogi, a zatem takie:
- na których zlokalizowana jest droga jako obiekt budowlany, w rozumieniu ustawy Prawo budowlane lub
- które pełnią jedynie funkcję drogi
Ustawa dotyczy tych dróg, które z uwagi na nieuregulowany stan prawny nie mogą zostać zaliczone do żadnej z kategorii dróg publicznych a mają jednak podobny do nich status faktyczny. Ich cechy to możliwość korzystania z nich przez każdego, utwardzone podłoże, utrzymywanie i zapewnienie przejezdności przez gminę, stanowią uzupełnienie sieci dróg lokalnych i są połączone z drogami publicznymi, a więc niemające statusu dróg zamkniętych, pełnią funkcje w sieci drogowej w zasadzie taką samą, jak drogi publiczne.
Oczywiście drogi te mogą mieć właścicieli w postaci osób fizycznych, prawnych albo właściciel może być nieustalony – nieuregulowany stan prawny.
Jak może dojść do nabycia drogi przez gminę?
Decyzję o nabyciu przez gminę nieruchomości drogowych na własność wydaje starosta na wniosek wójta (burmistrza, prezydenta miasta) złożony najpóźniej do dnia 31 grudnia 2035 r.
Wójt (burmistrz, prezydent) może wystąpić z wnioskiem z własnej inicjatywy. Druga możliwość to wystąpienie do wójta co najmniej 2/3 właścicieli nieruchomości drogowych faktycznie pozostających od 20 lat we władaniu gminy, stanowiących dojazd do co najmniej 10 nieruchomości zabudowanych. W tym drugim przypadku, wójt w terminie 6 miesięcy składa wniosek do starosty lub wskazuje przyczyny, z uwagi na które wniosek taki nie może zostać złożony. Moim zdaniem nie ma żadnych przeszkód by również w pierwszym przypadku „własną inicjatywę wójta” wywołać pismem /wnioskiem właściciela takiej drogi.
Starosta o wszczęciu postępowania zawiadamia wnioskodawcę, właścicieli lub użytkowników wieczystych nieruchomości objętych wnioskiem, a w przypadku nieruchomości o nieuregulowanym stanie prawnym zawiadomienie wysyła jedynie wnioskodawcy oraz zawiadamia w trybie obwieszczenia o wszczęciu postępowania.
Jeżeli starosta wyda decyzję, to nieruchomości drogowe stają się własnością gminy, wygasa prawo użytkowania wieczystego i ograniczone prawa rzeczowe ustanowione na nieruchomości a droga ogólnodostępna staje się z mocy prawa drogą publiczną zaliczoną do kategorii dróg gminnych (bez konieczności podejmowania uchwały rady gminy).
Decyzję doręcza się tylko wnioskodawcy, natomiast pozostałym stronom doręcza się zawiadomienie o wydaniu decyzji, a w przypadku nieruchomości o nieuregulowanym stanie prawnym zawiadamia się w drodze obwieszczenia. Od decyzji stronom służy odwołanie do wojewody.
Na koniec najważniejsze – odszkodowanie za przejęcie drogi
Dla właściciela takiej drogi, która ma zostać przejęta przez gminę bardzo ważną kwestią jest oczywiście kwestia odszkodowania. Wysokość odszkodowania uzgadniana jest w formie pisemnej pomiędzy gminą a dotychczasowym właścicielem, użytkownikiem wieczystym lub osobą, której przysługuje ograniczone prawo rzeczowe do nieruchomości. Jeżeli w terminie 2 miesięcy od dnia, w którym decyzja o nabyciu przez gminę nieruchomości stała się ostateczna strony nie dojdą do porozumienia co do wysokości odszkodowania, to wysokość odszkodowania ustala w drodze decyzji starosta.
A jakie są inne wypadki uzyskania odszkodowania za nieruchomości przeznaczone pod drogę publiczną? Jeśli interesuje Cię ten temat to zajrzyj do mojego wpisu o Odszkodowaniu za nieruchomości wywłaszczone na mocy decyzji ZRID.
Podsumowując, jeżeli jesteś właścicielem działki, która użytkowania jest jako droga ogólnodostępna, jest utwardzona i co najmniej od 20 lat gmina wykonuje prace utrzymaniowe – odśnieża, naprawia to warto zainteresować się możliwością przeniesienia własności tej działki na gminę i w zamian uzyskać odszkodowanie. .
