W artykule przedstawię odpowiedzi na pytania czy członkowie zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością odpowiadają swoim majątkiem za długi spółki? Co oznacza, że ich odpowiedzialność jest solidarna? Jakie są zasady odpowiedzialności za długi spółki oraz co powinien zrobić zarząd by nie odpowiadać za długi spółki.
Czasami zdarza się, że po dłuższym lub krótszym procesie sądowym o zapłatę i skierowaniu sprawy do egzekucji komorniczej, otrzymujemy postanowienie o zakończeniu egzekucji z powodu jej bezskuteczności. Oznacza to, że komornik nie znalazł majątku spółki, nie posiada ona środków pieniężnych na rachunkach, nie ma żadnych nieruchomości ani ruchomości, które można byłoby zająć. Czy oznacza to, że wyrok sądowy możemy schować głęboko do szuflady i zapomnieć o zasądzonej na naszą rzecz należności?
Z pomocą przychodzą nam regulacje zawarte w kodeksie spółek handlowych, zgodnie z którymi jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania.
Kiedy członkowie zarządu odpowiadają za długi spółki?
Odpowiedzialność członków zarządu spółki z o.o. ma charakter sankcji za prowadzące do bezskuteczności egzekucji przeciwko spółce nieprawidłowości w kierowaniu jej sprawami. Specyfika tego rodzaju odpowiedzialności odszkodowawczej przejawia się w tym, że wierzyciel, który nie wyegzekwował swojej wierzytelności od spółki, nie musi na zasadach ogólnych dowodzić wysokości doznanej wskutek tego szkody. Wystarczające będzie przedłożenie tytułu egzekucyjnego stwierdzającego istnienie zobowiązania spółki[1] oraz wykazanie, że egzekucja wobec spółki okazała się bezskuteczna.
Członkowie zarządu spółki mogą ponosić odpowiedzialność od chwili ich powołania do zarządu. Odpowiedzialność ta dotyczy członków zarządu powołanych zgodnie z wymogami kodeksu spółek handlowych i ewentualnie umowy spółki. O ponoszeniu odpowiedzialności nie decyduje to, czy dana osoba figuruje czy figurowała jako członek zarządu w rejestrze przedsiębiorców, istotny jest jedynie akt powołania w skład organu, a nie odzwierciedlenie tego w rejestrze. Osoba, która została odwołana z funkcji członka zarządu spółki z o.o., nie ma już od tej chwili wpływu na prowadzenie spraw spółki i nie może jej reprezentować, jest co do zasady zwolniona z odpowiedzialności za zobowiązania spółki powstałe po jej odwołaniu.
Członkowie zarządu odpowiadają solidarnie. Oznacza to, że wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich członków zarządu łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z członków zarządu zwalnia z takiego obowiązku pozostałych członków zarządu.
Jakie należności obejmuje odpowiedzialność członków zarządu?
Odpowiedzialność członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością obejmuje zasądzone w wyroku (nakazie zapłaty) wydanym przeciwko spółce, należność główną, koszty procesu, koszty postępowania egzekucyjnego umorzonego z powodu bezskuteczności egzekucji, w tym koszty zastępstwa prawnego, i odsetki ustawowe.[2] Niewyegzekwowane odsetki za zwłokę w zapłacie objętych tytułem wykonawczym należności powinny być zsumowane i wyrażone kwotowo. Dodać jednocześnie należy, że odsetki od zobowiązania pieniężnego spółki mogą być liczone do chwili wydania postanowienia o bezskuteczności egzekucji.
O odpowiedzialności członka zarządu można mówić z chwilą wezwania członka zarządu do naprawienia konkretnej skapitalizowanej szkody. Od dnia wymagalności kwoty wskazanej w wezwaniu do zapłaty naliczane będą odsetki za opóźnienie.
Jak uniknąć odpowiedzialności za długi spółki?
Podstawowym sposobem na uniknięcie odpowiedzialności za długi spółki jest złożenie we właściwym czasie wniosku o jej upadłość. Członek zarządu może się uwolnić od odpowiedzialności, jeżeli wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym samym czasie wydano postanowienie o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo o zatwierdzeniu układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu, albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło nie z jego winy, albo że pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewydania postanowienia o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo niezatwierdzenia układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu wierzyciel nie poniósł szkody.
Członek zarządu ponosi odpowiedzialność za zobowiązania spółki istniejące w czasie, w którym pełnił funkcję w zarządzie, o ile w tym czasie wystąpiły przesłanki upadłości, a członek zarządu nie zgłosił wniosku we właściwym czasie, a także za te późniejsze zobowiązania spółki, które powstały wobec braku tego zgłoszenia.
Członkowie zarządu mogą również zwolnić się z odpowiedzialności, wykazując, że w czasie pełnienia przez nich funkcji nie było podstaw do wystąpienia z wnioskiem o ogłoszenie upadłości. Członek zarządu odpowiada za nieprawidłowe prowadzenie spraw spółki z o.o., a nieprawidłowość ta polega na niezłożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości w terminie, co pogłębia niewypłacalność spółki i naraża wierzyciela na szkodę w postaci niemożności zaspokojenia się w części lub w całości. Ponadto, jak podkreśla się w judykaturze, członek zarządu spółki z o.o. nie może ponosić odpowiedzialności za zobowiązania, które powstały w okresie, w którym pozostając w zarządzie, nie mógł, wskutek szczególnych regulacji (na przykład decyzji sądu upadłościowego), tego zarządu odnośnie do majątku spółki sprawować (tak SN w wyroku z dnia 14 kwietnia 2016 r., IV CSK 485/15, LEX nr 2048975).
Ile kosztuje wniesienie pozwu?
Opłata sądowa od pozwu, wnoszona na rachunek sądu, uzależniona jest od kwoty, której dochodzimy. Przy wartości przedmiotu sporu :
1) do 500 zł – opłata jest w kwocie 30 złotych;
2) ponad 500 zł do 1500 zł – w kwocie 100 zł;
3) ponad 1500 zł do 4000 zł – w kwocie 200 zł;
4) ponad 4000 zł do 7500 zł – w kwocie 400 zł;
5) ponad 7500 zł do 10 000 zł – w kwocie 500 zł;
6) ponad 10 000 zł do 15 000 zł – w kwocie 750 zł;
7) ponad 15 000 zł do 20 000 zł – w kwocie 1000 zł,
a ponad 20 000 zł – 5% wartości przedmiotu sporu, nie więcej jednak niż 200 000 zł.
Okres przedawnienia
Do roszczenia przeciwko członkom zarządu stosuje się trzyletni termin przedawnienia. Termin przedawnienia liczony jest od powzięcia informacji o bezskuteczności egzekucji. Warunkiem uświadomienia przez wierzyciela, że egzekucja konkretnej wierzytelności przeciwko spółce będzie bezskuteczna jest rozeznanie w jej kondycji gospodarczej (por. wyrok SN z 22 marca 2019 r., I CSK 96/18). Może się zdarzyć tak, że przed umorzeniem postępowania egzekucyjnego komornik poinformuje o bezskuteczności egzekucji. Z ostrożności, w mojej ocenie, trzyletni termin przedawnienia na skierowanie powództwa wobec członków zarządu należałoby liczyć od daty otrzymania informacji o bezskuteczności egzekucji, nawet jeśli postanowienie o zakończeniu postępowania egzekucyjnego z powodu bezskuteczności egzekucji wydane zostanie w terminie późniejszym.
Sprawy te z pozoru wydają się nieskomplikowane, jednak jeśli członkowie zarządu w trakcie procesu bronią się podnosząc zarzuty mogące zwolnić ich z odpowiedzialności, pomoc profesjonalnego pełnomocnika – radcy prawnego lub adwokata może być bardzo pomocna.
Jeśli masz pytania zachęcam do kontaktu.
[1] zob. uchwała SN z dnia 15 czerwca 1999 r., III CZP 10/99, OSNC 1999, nr 12, poz. 203
[2] Uchwała SN z 7.12.2006 r., III CZP 118/06, OSNC 2007, nr 9, poz. 136.
